udayaprabha
ಗೋವಾದಲ್ಲೂ ಪತ್ತೆಯಾಯ್ತು 10 ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಪರೂಪದ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನ
ಪಣಜಿ :
ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಆವಿಷ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಗೋವಾದ ಕಾಕೋಡಾದಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾದೇವ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ 10ನೇ ಶತಮಾನದ ಶಾಸನ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಹಾಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಎರಡರಲ್ಲೂ ಬರೆಯಲಾದ ಶಾಸನವು ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಸಂಗದ ಮೇಲೆ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಹಿಂದಿನ ಮೌಲ್ಯಯುತ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲ್ಕಿಯ ಸುಂದರ ರಾಮ ಶೆಟ್ಟಿ ಕಾಲೇಜಿನ ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ನಿವೃತ್ತ ಸಹಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಟಿ.ಮುರುಗೇಶಿ ಅವರು ಶಾಸನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
ಶಾಸನವು ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ನಾಗರಿ ಅಕ್ಷರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಇದು 10 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪ್ರದೇಶದ ಭಾಷಾ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಗೋವಾದ ಕದಂಬರು ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದ್ದರು ಎಂದು ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಮುರುಗೇಶಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಿರೂಪಣೆ
ಮಂಡಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ತಳಾರ ನೇವಯ್ಯನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ಮಹತ್ವದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆಯನ್ನು ಶಾಸನವು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ತಳಾರ ನೇವಯ್ಯನ ಮಗ, ಗುಂಡಯ್ಯ, ಗೋವಾದ ಬಂದರು ಗೋಪುರವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು ಸಾಕಾರಗೊಳಿಸಲು ಮುಂದಾಗಿದ್ದ. ದುರಂತವೆಂದರೆ, ಈ ಉದ್ದೇಶ ಈಡೇರಿಸುವ ಸಾಹಸದಲ್ಲಿ ಗುಂಡಯ್ಯ ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಶಾಸನವು ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಸಂಗದ ದಾಖಲೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಶಾಸನವು ʼಸ್ವಸ್ತಿ ಶ್ರೀʼ ಪದದೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತಿದೆ. ತಳಾರ ನೇವಯ್ಯ ಮಂಡಲವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಅವನ ಮಗ ಗುಂಡಯ್ಯ ಗೋವಾ ಬಂದರಿನ ಗೋಪುರವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ತಂದೆಯ ಆಸೆ ಪೂರೈಸಲು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿ, ತಂದೆಯ ಆಸೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಿದ ನಂತರ ಹೋರಾಡಿ ಮರಣಹೊಂದಿದನು. ಈ ದಾಖಲೆಯು ತನ್ನ ಮಗನ ಸಾವಿನ ಬಗ್ಗೆ ದುಃಖಿತ ತಂದೆಯ ಬಾಯಿಯಿಂದ ಬರುವ ಹೇಳಿಕೆಯಾಗಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಅದೇ ಕಾಲದ ಜಯಸಿಂಹ I ನ ತಳಂಗ್ರೆ ಶಾಸನದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಮುರುಗೇಶಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಕದಂಬ-ಷಷ್ಠದೇವರ ವಿಜಯೋತ್ಸವ
ಗೋವಾದ ಕದಂಬರು ಕಲ್ಯಾಣದ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಅಧೀನರಾಗಿದ್ದರು. ಚಾಲುಕ್ಯ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ತೈಲಪ II ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರನ್ನು ಉರುಳಿಸಲು ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಕದಂಬ ಷಷ್ಠದೇವನನ್ನು ಗೋವಾದ ಮಹಾಮಂಡಲೇಶ್ವರನನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದನು. ಕದಂಬ ಷಷ್ಠದೇವ 960 AD ಯಲ್ಲಿ ಶಿಲಾಹಾರಗಳಿಂದ ಚಂದಾವರ ನಗರವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಅವನು ಗೋಪಕಪಟ್ಟಣ (ಈಗಿನ ಗೋವಾ) ಬಂದರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ. ತಳಾರ ನೇವಯ್ಯನ ಮಗನಾದ ಗುಂಡಯ್ಯ ಈ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ತನ್ನ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ಪಣವಾಗಿಟ್ಟು ಬಂದರನ್ನು ಗೆದ್ದಿರಬಹುದು. ಅವನ ತಂದೆ ತನ್ನ ಮಗನ ವೀರೋಚಿತ ಹೋರಾಟದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಕಾಕೋಡದ ಮಹಾದೇವನ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಶಾಸನವಿರುವ ಸ್ಮಾರಕ ಶಿಲೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ಮುರುಗೇಶಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ 960 ರಲ್ಲಿ, ಕದಂಬ ಷಷ್ಠದೇವ ಗೋವಾದ ಚಂದಾವರ ನಗರವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ವಿಜಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದನು. ತರುವಾಯ, ಆತ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಪ್ರಮುಖ ಬಂದರು ಗೋಪಕಪಟ್ಟಣವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ. ಈ ವಿಜಯವು ಕದಂಬರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು, ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿತು.
